1
Ойлап көрсем мен де жас емес екенмен. Онның үстине, журналистика кәсибине араласқаныма да 25 жылдан асыпты. Бир жигиттиң өмири дерлик. Солай екен мен де әтрапымда жүз берип атырған ўақыялар, өзгерислер, жаңаланыўлар, қубылыслар, олардың бас атқарыўшылары болған адамлар жөнин де қалыс пикир билдириўге ҳақылы болсам керек.
Әлбетте, қалыс пикирди ҳәр ким ҳәрқыйлы түсиниўи, басқаларға оны түрли мәни берип түсиндириўи мүмкин. Сол ушын алдыннан айтып қойғаным мақул болатуғын шығар, мен тек өзим гүўасы болған ҳәм олар туўралы сол ўақыттағы түсинигим менен қыялымнан өткергенлерим туўралы жазбақшыман. Расымды айтсам, бала гезлерим көп нәрсеге түсинбегенмен. Бул, бәлким, мениң сол ўақытлары аўылымнан тысқарыны көрмегенимнен болса керек. Ҳәтте үйдиң аррағрағындағы «Дәўдиң тереги»нен өтип кетсем жердиң шетине шығып, арман қарай түсип кетсем керек, деп те ойлаған гезлерим болған.
Мектепке барғаннан кейин барып, дәслебинде Мәмбет муғаллим (Мәмбет Мәдреймов), соң Базарбай, Оразбай, Баймурат, Сатулла, Мәдрейим, Тәңирберген, Зайыр Жийенғалий муғаллимлер жәрдеминде әсте-әсте бул нәрселерге түсинип бардық. Ал, Дәўлетияр муғаллимниң санамызға қуйған үгитлеринен кейин болса әдебиятқа меҳир қойдық. Дүньяны таныдық. Оннан кейин барып районлық «Ленин жолы», республикалық «Жеткиншек», «Жас Ленинши»лерди «жатып» оқыдық десек те болады. Сол ўақытлары «Әмиўдәрья» журналы ең қыт, ким болса соған тийисе бермейтуғын шын мәнисиндеги қәдирли басылымлардың бири еди. Ол бизлерге Қалқыз шешем басынан аяғына шекем қалдырмай оқып болғаннан кейин барып тийисетуғын еди.
Кегейли районының Энгелсь совхозында (ҳәзирги «Абат аўылы» пуқаралар жыйыны аймағы) туўылдым. Бизиң аўыллар мен есимди билген 1965-1970-жылларда жүдә гөззал, қалың терекли, ең жоқ деген үйдиң алдында кем дегенде 5-10 түп мийўе ағашы өсетуғын, пайызлы жерлер еди. «Араншы аўылы», ал кейин ала бизиң мешит қәўимимиз К.Маркс бөлими деп заманагөйлестирилип аталып кетти. Есимизди таныўдан пахта атызынан узақлап кете алмадық. Жазда ғаўашаны жабайы шөптен тазалаў, гүзде пахта терими…
Мениң есимде қалғаны, аўылларда пахта егилетуғын атызларды дамбылап суўғарыў басланғаннан кейин жерлерди изей басты. Бағлар бир шеттен қуўрай баслады. Бирақ , биз, сол ўақытлары аўылымызға цивилизацияның бир ушлығы жетип келгенинен мәс едик. Ҳәтте, газеталар арқалы «асаў дәрья жылаўланды» деген хабар тарқатылғанда аўыл болып қуўанғанымыз еле есимде.
Ол ўақытлары «гектаршылар», «звеношылар» деген түсиниклер бар еди. Олар өзлерине бекитилген жерлерден мол ҳасыл жеткерип, жыл ақырында премия алатуғын еди. Бул олардың хожалығын бир көтерип таслайтуғын болғанын ҳеш ким инкар ете алмаса керек. Ким саўын сыйыр алса, және биреўлер эконом пулы есабынан автомашина сатып алып мингенин өз көзимиз бенен көрдик. 70 жыллардың басында аўылларымызға электр сымлары тартылды. Арадан бир-еки жыл өтип сәл қолы узынлаў шаңарақларда ақ-қара телевизорлар пайда бола баслады. Бундай «цивилизацияның» араласыўы менен бизиң аўылларға «қосып жазыў» уқсаған көзбоямашылық элиментлери де араласа баслады.
80-жылларға келип ол өзиниң ең шыңына жетти. Сол ўақыттағы ҳәр бир адам жағдайдың тап солай даўам етпеслигин түсине баслаған еди. Арадан көп өтпей Л.И.Брежнев өлип, оның орнына келгенлер заманды астын-үстин етти…
Бул арада биз ержетип, оңлы-солымызды таныйтуғын дәрежеге жеттик. Аўқам дәўириндеги «қайта қурыўлар» бизиң әйне жигит болған пайытларымызға туўра келген. Мен бул ўақытта республикалық жаслар газетасы болған «Жас Ленинши» газетасында ислеп атыр едим. Буннан сәл алдын «коммунистлик партияның съезди қарарларынан рухланып жүргенлер» бирден 180 градусқа өзгерип «қайта қурыўшы» болып шыға келди. Кеше ғана «партия шақырықларынан рухланып 3 гектар жер суўғарған суўшы» мәмлекет тарийхы, өтмиш, келешек туўралы «қайғыратуғын», жәриялылықтан рухланып истиң нәтийжели болыўына умтылатуғын «саналы рабочийларға» айланды. Қалай да, сол ўақыттағы газеталарда булар туўралы тап сондай деп хабарлар тарқатылар еди.
Мен де көптиң бири болып «… рухланған бригада ағзалары өзлери еккен 100 гектар жердеги ғаўашадан мол зүрәәт жетистириў ушын ат салысып атыр…» ғанын хатқа түсиргенмен. Кейин ала, анықрағы, газетаның хатлар бөлими менен ислес бола баслағанымнан кейин барып, өзим таңлаған кәсиптиң сыр-санаатын аңлай басладым…
Жаслар газетасында жүрип «Мен айыплы емеспен, анажан», «Қәте», «Ҳүким», «Сен бахытлы боласаң, Джимми», «Пара ҳәм парахорлықтың дөгерегиндеги гәплер» атлы аналитик ҳәм сын мақалалар жаздым.
«Еркин Қарақалпақстан» газетасына араласқаннан кейин (1991-1992 ж) болса «Пулдың пуўы көтерген Нәўбетке, елдиң басшысы ким болыпты», «Былғасық…» атлы бир қатар мақалалар жазылды.
1992-2002 жыллар аралығында айырым себеплерге бола баспасөзден басқа тараўда ислеўге туўра келди.
2002 жылдан баслап баспасөзге қайта араластым. Дәслепки мақалаларымның бирине сол ушын «Мен қайтып келдим…» деген тема қойдым. Соңғы жыллары республикамыз турмысында орын алып атырған машқалалар туўралы бир қатар аналитик мақалалар жаздым. Алдағы ўақытларыда усы бағдардағы ислеримди даўам еттириў нийетим бар.
Хабарыңыз бар, бизиң интернеттеги ҳәрекетлеримизди баслағанымызға онша көп ўақыт болған жоқ. Соған қарамай өз сайтымызды ашып үлгердик. Оның URL адреси
http://www.kkreporter.uz/ . Бул бизге баспасөздегиден кеңирек мүмкиншиликлер берери турған гәп. Ол енди қалай шығып атыр, көпшиликке унай ма, жоқ па? Оған өзлериңиз баҳа берерсизлер.
(даўамы бар)
